Պոստմոդեռնիզմը և արվեստաբանությունը երկու փոխկապակցված թեմաներ են, որոնք ազդել են արվեստի շուրջ դիսկուրսի և դրա գնահատման վրա: Արվեստի քննադատության պատմական հեռանկարների ըմբռնումը կարևոր է այս փոխկապակցման բարդությունները գնահատելու համար:
Պոստմոդեռնիզմի սահմանումը արվեստում
Պոստմոդեռնիզմը, որպես գեղարվեստական շարժում, առաջացավ 20-րդ դարի կեսերից մինչև վերջ՝ որպես արձագանք մոդեռնիզմի հաստատված նորմերի և սկզբունքների դեմ։ Այն մերժում էր միասնական, համընդհանուր ճշմարտության գաղափարը և փոխարենը ընդունում էր բազմազանությունը, բազմակարծությունը և արվեստի մեջ ֆիքսված իմաստի բացակայությունը:
Արվեստագետներն ու քննադատները սկսեցին կասկածի տակ դնել արվեստում առաջընթացի և նորարարության գաղափարը՝ մարտահրավեր նետելով գեղարվեստական ժանրերի ավանդական հիերարխիային և մերժելով մեծ պատմվածքի գաղափարը:
Պոստմոդեռնիզմի ազդեցությունը արվեստի քննադատության վրա
Պոստմոդեռնիզմը խոր ազդեցություն ունեցավ արվեստի քննադատության վրա՝ մարտահրավեր նետելով մեկնաբանության և վերլուծության ավանդական եղանակներին: Քննադատները սկսեցին ավելի ռեֆլեքսիվ և ինքնագիտակ մոտեցում որդեգրել՝ ընդունելով իրենց գնահատականների սուբյեկտիվ բնույթը և մշակութային, սոցիալական և քաղաքական ենթատեքստերի ազդեցությունը գեղարվեստական արտադրության և ընդունման վրա:
Պոստմոդեռն արվեստի քննադատությունը խրախուսեց ավելի ընդգրկուն և բազմազան տեսանկյուններ՝ ընդգրկելով այն գաղափարը, որ արվեստը կարող է մեկնաբանվել բազմաթիվ, հաճախ հակասական ձևերով: Քննադատները զբաղվում էին ինտերտեքստուալության հայեցակարգով, ուսումնասիրելով, թե ինչպես են արվեստի գործերը ձևավորվում այլ մշակութային նշանների և խորհրդանիշների հետ փոխազդեցության արդյունքում:
Պատմական հեռանկարները արվեստաբանության մեջ
Պոստմոդեռնիզմի և արվեստի քննադատության փոխհարաբերությունները լիովին հասկանալու համար կարևոր է դիտարկել արվեստաբանության պատմական էվոլյուցիան: Արվեստի քննադատության՝ որպես առանձին առարկայի ի հայտ գալը կարելի է հետևել Լուսավորության դարաշրջանից, երբ մտածողները և փիլիսոփաները սկսեցին համակարգված կերպով վերլուծել և գնահատել գեղարվեստական ձեռնարկումները:
Ռոմանտիկ ժամանակաշրջանում արվեստի քննադատությունն ավելի խորը միահյուսվեց գեղագիտական տեսությունների հետ՝ ուսումնասիրելով արվեստի զգացմունքային և սուբյեկտիվ չափերը։ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին մոդեռնիզմի վերելքը բերեց դեպի ֆորմալիզմ և արվեստի ստեղծագործությունների ներքին որակների շեշտադրում:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո դարաշրջանը ականատես եղավ մոդեռնիստական սկզբունքների աստիճանական հանգուցալուծմանը, որը ճանապարհ հարթեց պոստմոդեռնիզմի համար՝ մարտահրավեր նետելու արվեստի և արվեստի քննադատության հաստատված պայմանականություններին և հիերարխիային:
Արվեստի քննադատության բարդությունները
Արվեստի քննադատությունը, իր տարբեր պատմական կրկնություններում, բախվել է արվեստի գնահատման բարդություններին արագ փոփոխվող մշակութային և հասարակական լանդշաֆտում: Պոստմոդեռնիզմի բերած բազմազան հեռանկարներն ու տեսական շրջանակները ընդլայնել են արվեստի հետ քննադատական ներգրավվածության հնարավորությունները:
Արվեստի քննադատությունն այսօր ընդգրկում է մոտեցումների լայն շրջանակ՝ պաշտոնական վերլուծությունից մինչև հոգեվերլուծական մեկնաբանություններ, ֆեմինիստական քննադատություններ և հետգաղութային ընթերցումներ: Քննադատները շարունակում են կողմնորոշվել սուբյեկտիվ ընկալումների և գեղարվեստական արժանիքների գնահատման օբյեկտիվ չափանիշներ սահմանելու փորձի միջև առկա լարվածության մեջ։
Եզրակացություն
Պոստմոդեռնիզմի և արվեստի քննադատության միահյուսումը վերափոխել է արվեստի ընկալման, քննարկման և գնահատման ուղիները: Ճանաչելով արվեստի քննադատության պատմական հիմքերը և դրա շարունակական էվոլյուցիան՝ մենք կարող ենք գնահատել արվեստի, մշակույթի և քննադատական դիսկուրսի դինամիկ փոխազդեցությունը: