Դադաիզմը արվեստի շարժում էր, որը առաջացավ 20-րդ դարի սկզբին, որը բնութագրվում էր ավանդական գեղագիտական և մշակութային արժեքների մերժմամբ և քաոսի, աբսուրդի և իռացիոնալության ընդգրկմամբ: Այս ավանգարդ շարժումը մեծ ազդեցություն ունեցավ արվեստի աշխարհի վրա, և նրա ամենաազդեցիկ գաղափարներից մեկը պատրաստի ձևն էր: Պատրաստի հասկացությունը մարտահրավեր նետեց արվեստի և ստեղծագործության ավանդական պատկերացումներին՝ հեղափոխելով արվեստի ընկալման և ստեղծման ձևը:
Դադաիզմի ծնունդը
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ մի խումբ արվեստագետներ և մտավորականներ Ցյուրիխում (Շվեյցարիա) փորձում էին տապալել տիրող կարգը և իրենց հիասթափությունն արտահայտել ստատուս քվոյի վերաբերյալ: Այսպիսով, դադաիզմը ծնվեց որպես պատասխան պատերազմի սարսափներին, աճող արդյունաբերականացմանը և բանականության և տրամաբանության ձախողմանը` կանխելու հասարակության փլուզումը: Դադա արվեստագետները, ինչպիսիք են Մարսել Դյուշանը, Ժան Արփը և Հաննա Հոխը, ձգտում էին քանդել ավանդական գեղարվեստական և սոցիալական նորմերը՝ ընդունելով պատահականությունը, աբսուրդը և հակաարվեստը որպես բողոքի և սոցիալական մեկնաբանության միջոց:
Դադաիզմի առանձնահատկությունները
Դադաիզմը բնութագրվում էր բանականության, տրամաբանության և գեղագիտական նորմերի մերժմամբ։ Այն մարմնավորում էր անարխիկ և անպատկառ ոգի, որը հաճախ դրսևորվում էր ներկայացումների, մանիֆեստների և վիզուալ արվեստի մեջ, որոնք հակասում էին ավանդական դասակարգմանը: Դադայի արվեստի գործերը նշանավորվում էին կոլաժի, ֆոտոմոնտաժի և հայտնաբերված առարկաների օգտագործմամբ՝ ազդարարելով սովորական գեղարվեստական տեխնիկայից և նյութերից արմատական հեռացում: Շարժումը ընդգրկեց քաոսն ու մասնատվածությունը՝ արտացոլելով դարաշրջանում տիրող սոցիալական ցնցումները և ավանդական արժեքների քայքայումը:
Readymade-ի հայեցակարգը
Դադաիստական էթոսի կենտրոնական կետն էր պատրաստի հասկացությունը, որը հայտնիորեն պաշտպանում էր Մարսել Դյուշանը: Պատրաստվածը վիճարկեց գեղարվեստական վարպետության գաղափարը, քանի որ Դյուշանը ներկայացնում էր սովորական, զանգվածային արտադրության առարկաները որպես արվեստ: Ընտրելով և նշանակելով այս առօրյա առարկաները որպես արվեստ՝ նա հիմնարար հարցեր առաջացրեց արվեստի բնույթի, հեղինակության և արժեքի վերաբերյալ: Ռեյդմեյդը արմատական շեղում էր ավանդական գեղարվեստական ստեղծագործությունից՝ ուշադրությունը նկարչի հմտությունից տեղափոխելով օբյեկտի ընտրության և համատեքստի վրա:
Ազդեցություն և ժառանգություն
Դադաիզմի ազդեցությունը և պատրաստի հասկացությունը արձագանքեց ամբողջ արվեստի աշխարհում՝ ձևավորելով հետագա շարժումները, ինչպիսիք են սյուրռեալիզմը, փոփ-արտը և կոնցեպտուալ արվեստը: Ե՛վ դադաիզմը, և՛ պատրաստը վիճարկում էին հաստատված կարգը՝ ոգեշնչելով արվեստագետներին կասկածի տակ դնել արվեստի սահմաններն ու արվեստագետի դերը հասարակության մեջ: Դադաիզմի և պատրաստի ժառանգությունը պահպանվում է որպես ստեղծագործական ապստամբության մնայուն ուժի և արվեստում արմատական նորարարությունների վկայություն: