Կոնցեպտուալ արվեստը, որպես ժամանակակից արվեստի տիրույթի ժանր, ենթարկվել է հետմոդեռնի տեսության խորը ազդեցությանը՝ ժամանակի ընթացքում ձևավորելով դրա հայեցակարգերն ու պրակտիկան: Պոստմոդեռն տեսության ազդեցությունը կոնցեպտուալ արվեստի վրա հասկանալու համար մենք նախ պետք է խորամուխ լինենք կոնցեպտուալ արվեստի պատմական էվոլյուցիայի մեջ և թե ինչպես է այն միահյուսվել արվեստի պատմության ավելի լայն պատմվածքի հետ:
Հայեցակարգային արվեստի առաջացումը
Կոնցեպտուալ արվեստը ի հայտ եկավ 1960-ական և 1970-ական թվականներին՝ որպես արմատական շեղում արվեստի ավանդական ձևերից՝ ընդգծելով գաղափարների և հասկացությունների գերակայությունը նյութական իրականացման նկատմամբ: Այս հեռանալը պատասխան էր ժամանակի գերիշխող գեղարվեստական արտահայտություններին, ինչպիսիք են աբստրակտ էքսպրեսիոնիզմը և մինիմալիզմը, որոնք առաջնահերթություն էին տալիս արվեստի գործի ֆիզիկականությանը: Կոնցեպտուալ արվեստագետները ձգտում էին վիճարկել գոյություն ունեցող նորմերը և վերաիմաստավորել արվեստի բուն էությունը՝ կենտրոնանալով ստեղծագործության կոնցեպտուալ և ինտելեկտուալ ասպեկտների վրա:
Կոնցեպտուալ արվեստի հիմնական բնութագրերը
Կոնցեպտուալ արվեստի կենտրոնական նշանակությունը այն հայեցակարգի կամ գաղափարի վրա է, որը ներկայացնում է արվեստի գործը, որը հաճախ ներկայացված է տարբեր միջոցներով, ինչպիսիք են տեքստը, լուսանկարչությունը, կատարումը և ինստալյացիան: Ավանդական արվեստի նյութերից այս շեղումը թույլ տվեց կոնցեպտուալ արվեստագետներին ուսումնասիրել գաղափարների և փիլիսոփայական հասկացությունների լայն շրջանակ՝ լղոզելով արվեստի և առօրյա կյանքի սահմանները: Բացի այդ, հեռուստադիտողի ակտիվ ներգրավվածությունը և կոնցեպտուալ ստեղծագործության մեկնաբանումը դարձավ գեղարվեստական փորձի կարևորագույն մասը՝ մարտահրավեր նետելով հանդիսատեսի ավանդական պասիվ դերին:
Պոստմոդեռն տեսության վերելքը
Պոստմոդեռնիզմը, որպես տեսական և փիլիսոփայական շարժում, նշանավորվեց 20-րդ դարի երկրորդ կեսին։ Այն ներառում էր գեղարվեստական հեղինակության, ճշմարտության և ինքնատիպության ավանդական հասկացությունների մերժում՝ ընդգծելով իրականության մասնատված բնույթը և համատեքստի և լեզվի ազդեցությունը իմաստի վրա: Պոստմոդեռն տեսությունը կասկածի տակ դրեց արվեստի և մշակույթի հաստատված հիերարխիան և խրախուսեց ստեղծագործական արտահայտման ավելի ընդգրկուն և բազմազան մոտեցում:
Պոստմոդեռն տեսության ազդեցությունները կոնցեպտուալ արվեստի վրա
Պոստմոդեռն տեսության ազդեցությունը կոնցեպտուալ արվեստի վրա կարելի է դիտարկել մի քանի առանցքային ասպեկտներով. Նախ, մեծ պատմվածքների և բացարձակ ճշմարտությունների նկատմամբ հետմոդեռնիզմի թերահավատությունը խրախուսեց հայեցակարգային արվեստագետներին կասկածի տակ դնել արվեստի աշխարհի պայմանականությունները և ինստիտուտները: Այս քննադատական դիրքորոշումը հանգեցրեց հաստատված գեղարվեստական նորմերի ապակառուցմանը և անհատական տեսակետների և սուբյեկտիվ մեկնաբանությունների ավելի մեծ շեշտադրմանը:
Ավելին, հետմոդեռն շեշտադրումը լեզվի և սեմիոտիկայի՝ որպես իմաստի հիմնական բաղադրիչների վրա, մեծ ազդեցություն ունեցավ հայեցակարգային արվեստի վրա, մասնավորապես՝ տեքստի վրա հիմնված ստեղծագործությունների օգտագործման և գեղարվեստական արտահայտության մեջ սիմվոլիկ և լեզվական տարրերի ուսումնասիրության մեջ: Կոնցեպտուալ արվեստագետները հաճախ զբաղվում են արվեստի լեզվի վրա հիմնված բնույթով, մարտահրավեր նետելով վիզուալ ներկայացման ավանդական սահմաններին և սահմանումներին:
Մեկ այլ նշանակալի ազդեցություն էր բարձր և ցածր մշակույթի միջև սահմանների լղոզումը, որը պոստմոդեռն մտածողության բնորոշ նշանն է: Սա հանգեցրեց կոնցեպտուալ արվեստագետներին իրենց ստեղծագործություններում ներառելու տարրեր ժողովրդական մշակույթից, զանգվածային լրատվության միջոցներից և առօրյա առարկաներից՝ հետագայում մարտահրավեր նետելով գեղարվեստական արժեքի և իսկականության ավանդական պատկերացումներին:
Կոնցեպտուալ արվեստի ժառանգությունն ու էվոլյուցիան
Կոնցեպտուալ արվեստի վերաբերյալ հետմոդեռն տեսության ժառանգությունը շարունակում է ձևավորել ժանրի էվոլյուցիան, երբ ժամանակակից կոնցեպտուալ արվեստագետները ուսումնասիրում են թեմաների, միջոցների և հասկացությունների ավելի լայն շրջանակ: Պոստմոդեռն մտքի ազդեցությունն ընդլայնել է կոնցեպտուալ արվեստի հնարավորությունները՝ թույլ տալով ավելի մեծ փորձեր և բազմազանություն գեղարվեստական պրակտիկայում:
Եզրակացություն
Պոստմոդեռն տեսության ազդեցությունը կոնցեպտուալ արվեստի վրա խորն է եղել՝ ձևավորելով դրա հայեցակարգային շրջանակը, գործելակերպը և ներգրավվածությունը արվեստի ավելի լայն պատմական պատմվածքի հետ: Ընդգրկելով պոստմոդեռնիզմի քննադատական և ներառական էթոսը՝ կոնցեպտուալ արվեստը վերածվել է դինամիկ և բազմակողմանի ժանրի, որը շարունակում է մարտահրավեր նետել ավանդական սահմաններին և հրահրել արվեստի և հասարակության մեջ նրա դերի մասին մտածելու նոր ձևեր: