Դադաիզմը արվեստի ավանգարդ շարժում էր, որը ի հայտ եկավ 20-րդ դարի սկզբին՝ մարտահրավեր նետելով ավանդական գեղարվեստական պայմանականություններին և վերաիմաստավորելով հեղինակության հայեցակարգը արվեստի տեսության մեջ: Այս թեմատիկ կլաստերը կխորանա դադաիզմի խորը ազդեցության մեջ արվեստում հեղինակության հասկացության վրա՝ բացահայտելով, թե ինչպես է այն հեղափոխել գեղարվեստական ստեղծագործությունը և ազդել արվեստի տեսության վրա:
Դադաիզմի ծագումը
Դադաիզմը ծագել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակաշրջանում, որը նշանավորվել է սոցիալական և քաղաքական ցնցումներով։ Ստատուս-քվոյի հիասթափությունից և ավանդական գեղարվեստական արժեքների մերժումից սնվելով՝ դադա նկարիչները ձգտում էին հրահրել և ցնցել իրենց ոչ սովորական ստեղծագործությունների միջոցով: Շարժումը ներառում էր գեղարվեստական ձևերի բազմազան շրջանակ, ներառյալ վիզուալ արվեստը, գրականությունը, պոեզիան, ներկայացումը և մանիֆեստները:
Դժվար ավանդական հեղինակություն
Արվեստում դադաիզմի վրա հեղինակության գաղափարի վրա ազդելու հիմնարար ձևերից մեկը եզակի, ինքնավար արվեստագետի գաղափարի մերժումն էր: Դադաիստները քանդեցին արվեստագետի՝ որպես հարգված, անհատական հանճարի ավանդական պատկերացումը՝ փոխարենը նպաստելով կոլեկտիվ և համատեղ ստեղծագործությանը: Մոտեցման այս փոփոխությունը ապակայունացրեց արվեստագետի՝ որպես ստեղծագործության միակ ստեղծողի հեղինակությունը՝ մարտահրավեր նետելով հաստատված հիերարխիաներին:
Ընդգրկելով աբսուրդը և հակաարվեստը
Դադաիզմը ընդգրկում էր անհեթեթը, իռացիոնալը և անհեթեթությունը՝ հաճախ ընդգրկելով գտածո առարկաներ և պատրաստի արտադրանք արվեստի մեջ: Առօրյա առարկաները ոչ սովորական ձևերով ապամոնտաժելով և նորից հավաքելով՝ դադա նկարիչները տապալեցին հեղինակության և ինքնատիպության ավանդական հայեցակարգը: Շարժման շեշտադրումը պատրաստի և առկա նյութերի յուրացման վրա կասկածի տակ դրեց գեղարվեստական ստեղծագործության և հեղինակության ավանդական սահմանները:
Կատարում և համագործակցություն
Ինքնաբուխ ներկայացումների, իրադարձությունների և համագործակցային ձեռնարկումների միջոցով դադաիստները լղոզեցին սահմանները կատարողների, ստեղծագործողների և հանդիսատեսի միջև: Արվեստագործության այս ինտերակտիվ և մասնակցային մոտեցումը մարտահրավեր նետեց արվեստագետի՝ որպես միայնակ ստեղծագործողի ավանդական դերին՝ բացելով նոր հնարավորություններ հավաքական հեղինակության և համատեղ ստեղծագործական սեփականության համար:
Ազդեցությունը արվեստի տեսության վրա
Դադաիզմի ազդեցությունը հեղինակության հայեցակարգի վրա անդրադարձավ արվեստի տեսության միջոցով՝ դրդելով արվեստագետի դերի, ստեղծագործության բնույթի և հեղինակային վերահսկողության սահմանների քննադատական վերագնահատմանը: Հեղինակության նկատմամբ շարժման արմատական մոտեցումը շարունակում է ոգեշնչել ժամանակակից քննարկումներ գեղարվեստական գործակալության, ինքնատիպության և ստեղծագործության համագործակցային բնույթի վերաբերյալ:
Ժառանգություն և նշանակություն
Ի վերջո, դադաիզմի խանգարող ազդեցությունը արվեստում հեղինակության հայեցակարգի վրա արտացոլվում է գեղարվեստական հեղինակության շարունակական վերասահմանման և ստեղծագործական արտահայտման ժողովրդավարացման մեջ: Շարժման ավանդական հիերարխիայի տապալումը և կոլեկտիվ ստեղծագործության վրա նրա շեշտադրումը անջնջելի հետք են թողել արվեստի տեսության էվոլյուցիայի վրա և շարունակում են ոգեշնչել արվեստագետներին՝ մարտահրավեր նետելու հեղինակության և ինքնատիպության մասին հաստատված պատկերացումներին: